Masz bóle stawów? Zapalenie stawów?
- zgłoś się do nas.

Może być to początek wielu groźnych przewlekłych chorób prowadzących do kalectwa. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), Toczeń rumieniowaty układowy (TRU), zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK) należą do ciężkich chorób wymagających natychmiastowego leczenia.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest najczęstszą przyczyną zapalenia stawów. Jest to choroba z autoagresji o nieznanej etiologii. Dotyczy zwykle młodych osób. RZS zaczyna się podstępnie od bólu i obrzęku stawu, zwykle symetrycznie. Zajęte procesem chorobowym są najczęściej stawy drobne rak, stóp, nadgarstkowe, łokciowe, kolanowe. Zapaleniu stawów towarzyszy sztywność poranna. Może się pojawić ogólne osłabienie, stany podgorączkowe. W badaniu krwi pojawiają się stan zapalny oraz specyficzne dla RZS przeciwciała – np. czynnik reumatoidalny.

RZS nieleczone prowadzi do znacznego ograniczenia ruchomości stawów i kalectwa, zajęcia procesem chorobowym innych narządów i układów (płuc, serca, nerek).

 

Łuszczycowe zapalenie stawów

 

Co to jest łuszczycowe zapalenie stawów? Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest przewlekłą zapalną chorobą stawów zaliczaną do grupy zapaleń stawów z zajęciem kręgosłupa tzw. spondyloartropatii.

Zapalenie stawów zwykle współistnieje z łuszczycą skóry. Częstość występowania łuszczycowego zapalenia stawów wynosi około 0,05-0,2% populacji ogólnej. Częstość występowania łuszczycy to 1-3% a ŁZS może wystąpić u ok. 6-39% z nich. Mężczyźni i kobiet chorują jednakowo często.

Przyczyny choroby nie są znane ale pod uwagą bierze się czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe.

 

Objawy ŁZS

OBJAWY W NARZĄDZIE RUCHU Głównymi objawami zapalenia stawów są ból i obrzęk. Żeby rozpoznać zapalenie stawów, lekarz musi stwierdzić badaniem zapalenie błony maziowej i tkanek otaczających, zwykle z towarzyszącym w stawie wysiękiem. W przypadkach wątpliwych pomocne może być wykonanie badania usg stawu, niekiedy rezonansu magnetycznego, ale te metody w życiu codziennym rzadko są konieczne i nie są zalecane u każdego chorego (raczej rzadko). O przewlekłym zapaleniu mówimy gdy objawy utrzymują się przez 6 tygodni. Ból i obrzęk często są niesymetryczne. Mogą występować również w miejscach przyczepów ścięgien do kości, np. bardzo często w okolicach przyczepu ścięgna Achillesa. Obrzęk i zaczerwienienie całych palców (tzw. dactylitis) powoduje, że palce przyjmują kształt kiełbaskowaty. Bóle nocne i sztywność poranna dolnego odcinka kręgosłupa spowodowane są zapaleniem stawów kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych (często niesymetryczne). Dolegliwości te typowo ustępują po porannym rozruszaniu się, jak tez po lekach przeciwzapalnych.

 

OBJAWY POZASTAWOWE ŁZS

• objawy ogólne pod postacią zmęczenia, ogólnego osłabienia,

• zmiany łuszczycowe na skórze i paznokciach,

• zapalenie spojówek,

• zapalenie błony naczyniowej oka,

• zmiany w układzie krążenia, miedzy innymi zapalenie aorty, niedomykalność zastawki mitralnej, zaburzenia przewodnictwa.

 

Leczenie ŁZS jest zróżnicowaną chorobą, co może wymagać wielodyscyplinarnego podejścia. Leczenie powinno być wspólną decyzją chorego i reumatologa. Reumatolodzy powinni sprawować podstawową opiekę nad objawami mięśniowo-szkieletowymi, w przypadku występowania klinicznie istotnych zmian skórnych reumatolog powinien współpracować z dermatologiem.

 

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE 

zależy od postaci choroby. Leczenie zaczynamy od tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (N LPZ).  

Postać z dominującym zajęciem stawów obwodowych- należy rozważyć już we wczesnym okresie leczenie tzw. lekami modyfikującymi przebieg choroby (LMPCh) takimi jak: metotreksat, cyklosporyna, sulfasalazyna czy leflunomid. Leki te mają zapobiec niszczeniu stawów i pozwolić osiągnąć remisję czyli stan, w którym pacjent nie ma prawie żadnych objawów choroby. Eksperci rekomendują metotreksat jako lek pierwszego rzutu. 

W przypadku zajęcia pojedynczych stawów, zapalenia przyczepów ścięgien lub dactylitis można rozważyć miejscowe wstrzyknięcia glikokortykosteroidéw (potocznie sterydy) jako leczenie uzupełniające.

 Bez względu na postać choroby, jeśli zastosowane leczenie nie przyniosło poprawy, należy rozważyć tzw. leczenie biologiczne inhibitorami TNF. Leki biologiczne nie są lekami syntetycznymi gdyż powstają na drodze inżynierii genetycznej. 

Zalecane jest ich łączenie z metotreksatem, chociaż opinia ta nie jest przez wszystkich podzielana. 

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE Leczenie niefarmakologiczne to edukacja chorego, rehabilitacja ruchowa a w niektórych przypadkach również fizykoterapia. Regularne ćwiczenia, najlepiej pod kontrolą rehabilitanta, są zwłaszcza istotne u chorych z zapaleniem stawów kręgosłupa. Okresowo, w okresie nasilenia dolegliwości można stosować fizykoterapię, nie może ona jednak zastąpić leczenia farmakologicznego. 

 

Dieta

W ŁZS, inaczej niż np. w cukrzycy, dieta nie ma bezpośredniego wpływu na przebieg i wyniki leczenia, choć zaleca się takie kształtowanie posiłków, które będzie sprzyjać uniknięciu nadwagi, a tym samym zapobiegać nadmiernemu obciążeniu stawów. Tak, wiec warto zadbać o: 

- ograniczenie spożycia tłuszczów, 

- ograniczenie spożycia cukru i soli, 

- zwiększenie ilości spożywanych warzyw i owoców, 

- ograniczenie spożycia alkoholu, 

- przyjmowanie witamin i mikroelementów, ze szczególnym uwzględnieniem wapnia.

 

 

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)

 

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) jest przewlekłą chorobą zapalną, którą charakteryzuje kostnienie stawów i więzadeł kręgosłupa, zapalenie stawów obwodowych (np. biodrowych, kolanowych, skokowych) oraz zapalenie w miejscu przyczepu ścięgien mięśni do kości. Wraz z co najmniej kilkoma innymi schorzeniami reumatycznymi ZZSK należy do grupy tzw. spondyloartropatii. ZZSK występuje niekiedy pod starszą nazwą choroby Bechterewa.

W naszej strefie zachorowalność wynosi od 0,5 do 1% (tylko w Norwegii 2%), przy czym choroba dotyka średnio trzy razy częściej mężczyzn niż kobiety. Początek choroby przypada zazwyczaj na okres pomiędzy 16. a 30. rokiem życia. Choroby reumatyczne są drugą co do częstości, po chorobach układu krążenia, przyczyną rent inwalidzkich.

Przyczyny choroby nie są w pełni znane. Wśród hipotez wskazuje się na trzy czynniki: 1. MIKROURAZY 2. ZAKAŻENIA. 3. AUTOIMMUNIZACJĘ – u chorych może dochodzić do nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na antygeny niektórych bakterii jelitowych. Antygeny te są podobne do antygenu HLA-B27, występującego u ponad 90% pacjentów z ZZSK. 

Antygen HLA-B27 jest w pewnym sensie markerem biologicznym ZZSK, ponieważ występuje u prawie wszystkich pacjentów z ZZSK i jego obecność pomaga potwierdzić diagnozę ZZSK. Z drugiej jednak strony, jedynie 1% pacjentów z dodatnim antygenem HLA-B27 choruje na ZZSK. 

Objawy choroby pojawiają się w układzie ruchu oraz w innych narządach. Nasilają się one stopniowo i nie są zazwyczaj jednoznaczne, co powoduje znaczące trudności diagnostyczne. Różnice w objawach występują również w przypadku kobiet i mężczyzn. Wszystko to sprawia, że prawidłową diagnozę stawia się średnio: u mężczyzn po 3 latach, zaś u kobiet po 10 latach od wystąpienia pierwszych objawów. 

OBJAWY W UKŁADZIE RUCHU: najpierw pojawiają się bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, promieniujące do pachwin, pośladków i stawów kolanowych. Z reguły występują w nocy, nad ranem i nie zmniejszają się po odpoczynku, a wręcz przeciwnie – zmniejszają się przy wysiłku, gimnastyce itp. 

W następnym okresie dochodzi do zmian w kręgosłupie w odcinku lędźwiowym, piersiowym i/lub szyjnym. W zależności od ich umiejscowienia obserwuje się zesztywnienie, zmiany postawy (pochylenie do przodu), zmianę sposobu oddychania z piersiowego na brzuszny, ból i ograniczenie przy ruchach głową itp. Kolejny etap to zmiany w układzie mięśniowym: przykurcze i osłabienie mięśni kończyn dolnych, mięśni piersiowych, karku, kulszowo-goleniowych, brzucha i in. W okresie zaostrzenia objawów może wystąpić osłabienie, stany podgorączkowe i chudnięcie. 

OBJAWY ZE STRONY INNYCH NARZĄDÓW: najczęściej są to: zapalenie tęczówki, niedomykalność zastawki aorty, powiększenie serca, zmiany w płucach. Choroby często współistniejące z ZZSK to zapalenia dróg moczowych i gruczołu krokowego, nieswoista zapalna choroba jelit, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy i inne.

 

Szybkie rozpoczęcie leczenia jest wskazane nawet wtedy, gdy nierozpoznana lub źle leczona choroba trwała od wielu lat. W procesie leczenia stosuje się: 

1. FARMAKOTERAPIĘ (przyjmowanie określonych leków) 

2. REHABILITACJĘ – kinezyterapię i fizykoterapię. 

 

REHABILITACJA – kinezyterpia i fizykoterapia W przebiegu ZZSK rehabilitacja jest równorzędnym składnikiem terapii, który uzupełnia i poprawia efekty kuracji farmakologicznej. Powinna zostać rozpoczęta zaraz po ustaleniu rozpoznania pod kierunkiem specjalistów: reumatologa i rehabilitanta.